Trong môi trường sản xuất và y tế nói chung, nhận thức về việc phòng tránh lây nhiễm chéo là điều bắt buộc và quan trọng với mọi nhân viên. Đặc biệt, với những cơ sở cần đến phòng sạch, nhiễm chéo sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc vận hành và duy trì cấp sạch. Từ đó ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất, ảnh hưởng trực tiếp đến sản phẩm, hoặc có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe của những người hoạt động trong phòng sạch. Vậy lây nhiễm chéo là gì? Những lưu ý để hạn chế nhiễm chéo trong các môi trường cần kiểm soát như thế nào? Cùng KYODO khám phá qua bài viết dưới đây.
1. Lây nhiễm chéo là gì?
Lây nhiễm chéo là sự lan truyền vi sinh vật, hóa chất nói chung hoặc các chất gây ô nhiễm hóa học, các chất lạ từ vật này sang vật khác, từ môi trường này sang môi trường khác, từ vật chủ này sang vật chủ khác… Nhiễm chéo có thể xảy ra trong bất kỳ môi trường nào, nhưng đặc biệt nghiêm trọng trong các lĩnh vực sản xuất sản phẩm chất lượng cao (thực phẩm, dược phẩm) và sản xuất thiết bị y tế, dịch vụ y tế. Ở nội dung này, KYODO chỉ đề cập đến lây nhiễm chéo trong môi trường phòng sạch, môi trường sản xuất.
2. Những nguyên nhân gây ra sự lây nhiễm chéo
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến sự nhiễm chéo trong môi trường sản xuất, môi trường phòng sạch, tuy nhiên có 3 nguyên nhân chủ yếu sau:
- Sự thiếu kiểm soát vật chất trong quy trình vận hành, sản xuất: không sử dụng các biện pháp hạn chế phân tán bụi, khí, hơi, vi khuẩn, vi sinh vật từ các nguồn.
- Không vệ sinh, quy trình vệ sinh: Những chất dư bám lại trên máy móc, thiết bị mà không được làm sạch.
- Từ con người: Trang phục trên người của nhân viên vận hành, từ quá trình làm việc và di chuyển.
8 nguyên nhân chi tiết
1. Lựa chọn bộ lọc và các cấp lọc không phù hợp
Cấp lọc quyết định đến cấp độ sạch của phòng sạch. Mỗi cấp lọc áp dụng lại có yêu cầu riêng khác về cơ sở, thiết kế để đảm bảo hiệu quả của cấp lọc. Cấp lọc không phù hợp với các thiết bị hoặc cơ sở vật chất khác trong phòng sạch cũng là nguyên nhân dẫn đến việc không kiểm soát được nhiễm chéo.
Khi phát hiện ra điều kiện không khí không đảm bảo hoặc xảy ra nhiễm chéo, hãy cố gắng kiểm tra lại bộ lọc và cấp lọc không khí để có hướng giải quyết.
2. Không tuân thủ về quy trình vệ sinh trong sản xuất
Quy trình vệ sinh ảnh hưởng càng nhiều khi cấp sạch của phòng sạch càng cao. Từng cấp độ phòng sạch sẽ có quy trình vệ sinh phù hợp. Để tối ưu chi phí đầu tư và đảm bảo cho cấp độ sạch, phải ứng dụng quy trình vệ sinh phù hợp nhất đối với loại phòng sạch đó. Hiện tượng lây nhiễm chéo sẽ xảy ra khi quy trình vệ sinh không phù hợp.
Xem thêm: Quy trình vệ sinh nhà xưởng theo GMP
3. Lắp đặt hệ thống chưa hoàn chỉnh
Không gian phòng sạch có thể coi là không gian khép kín. Có sự giám sát về các tiêu chí như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất. Việc lắp đặt chưa hoàn chỉnh ảnh hưởng đến sự khép kín, hoặc tồn tại kẽ hở để các tác nhân gây hại có thể xâm nhập. Gây nên sự nhiễm chéo và ảnh hưởng đến các hoạt động trong môi trường phòng sạch.
4. Phân cấp phòng sạch chưa đúng
Trong một cơ sở cần đến phòng sạch, có thể có sự phân chia cấp độ sạch để đáp ứng cho các quy trình khác nhau. Thường trong các lĩnh vực như sản xuất dược phẩm, Y tế sự phân chia này càng phổ biến. Việc phân chia vùng sạch không đúng cách, hoặc không đáp ứng các nguyên tắc cơ bản gây nên sự nhiễm chéo.
5. Lắp đặt chung hệ thống xử lý không khí
Hệ thống điều hòa không khí giữa các cấp sạch khác nhau hoặc trong môi trường phòng sạch và ngoài phòng sạch nên được tách biệt. Khi lắp chung một hệ thống điều hòa không khí việc kiểm soát và duy trì độ sạch cho phòng rất khó. Việc lắp riêng hệ thống điều hòa không khí – HVAC cần được lưu ý và chú trọng để đảm bảo cho các công tác duy trì, bảo dưỡng.
Xem thêm: HVAC là gì? Thiết kế, thi công lắp đặt hệ thống HVAC
6. Bố trí khu vực chưa phù hợp
Bố trí các lớp phòng sạch và các thiết kế ban đầu nên được chú trọng. Nhiều nhà máy có thể có nhiều giai đoạn xây dựng và mở rộng khác nhau. Các tính toán và điều chỉnh này cần được đề cập đến từ lúc bắt đầu xây dựng. Tránh các trường hợp các thiết kế ảnh hưởng đến nhau, gây mất ổn định và không thuận tiện trong quá trình sản xuất.
7. Quy trình di chuyển, lối đi cho nhân sự không đúng
Quy trình di chuyển của nhân sự ra vào môi trường phòng sạch cũng là một trong những tác động phổ biến gây nên hiện tượng lây nhiễm chéo cho phòng sạch. Các lối đi, quy trình di chuyển này cần được tính toán kỹ lưỡng, hoặc cần áp dụng các biện pháp hoặc trang thiết bị hỗ trợ. Có thể tốn thêm thời gian áp dụng các quy định di chuyển khắt khe, nhưng đổi lại môi trường phòng sạch luôn được đảm bảo.
8. Lối đi nguyên liệu chưa phù hợp
Ngoài nhân lực, thì quá trình vận chuyển, đưa nguyên vật liệu, thành phẩm vào ra phòng sạch cũng có thể gây nên hiện tượng nhiễm chéo nếu không được sắp xếp và quy định chặt chẽ. Nhất là trong các cơ sở sản xuất dược phẩm.
Xem thêm: Phòng lab là gì? Các nguyên tắc làm việc trong phòng thí nghiệm
3. Những chú ý cần biết về lây nhiễm chéo
- Trong trường hợp các sản phẩm khác nhau cùng được sản xuất tại một thời điểm, ở cùng một khu vực hay môi trường, trong một địa điểm sản xuất OSD nhiều sản phẩm. Ở trường hợp này, chúng ta cần thực hiện các biện pháp để đảm bảo rằng bụi từ các khu vực khác nhau không di chuyển sang nhau để hạn chế ô nhiễm.
- Tạo chuyển động không khí theo một chiều hướng cố định và hệ thống chảy tầng cũng có thể hạn chế sự nhiễm bẩn chéo. Khi thiết kế, áp suất phải đáp ứng sao cho hướng của luồng không khí từ hành lang sạch vào các buồng để ngăn bụi.
- Áp suất hành lang nên được duy trì ở mức cao hơn áp suất ở các tủ làm việc sạch.
- Áp dụng khái niệm dịch chuyển (chênh lệch áp suất thấp, luồng không khí cao) hoặc khái niệm chênh lệch áp suất (chênh lệch áp suất cao, luồng không khí thấp) hoặc khái niệm rào cản vật lý.
- Các sản phẩm có yêu cầu cao thì nên được sản xuất theo chế độ phân tầng áp suất âm so với áp suất của khí quyển.
- Dòng áp suất phải được đánh giá riêng theo từng sản phẩm được xử lý và mức độ bảo vệ theo quy định.
- Thiết kế cấu trúc phòng sạch cũng cần chú ý đặc biệt để phù hợp với thiết kế áp suất.
- Các thiết kế khác trong phòng sạch như trần, tường, cửa, phụ kiện đèn… đều phải đáp ứng chuẩn yêu cầu phòng sạch…
4. Sử dụng thiết bị tiêu chuẩn
Việc tránh lây nhiễm chéo trong sản xuất hay đặc biệt là trong y tế, dược phẩm là điều không chỉ quan trọng mà còn phải được tuân thủ theo quy định. Chính vì vậy, việc lựa chọn những thiết bị phù hợp đáp ứng được tiêu chuẩn phòng sạch sẽ là cách để bạn có thể hạn chế lây nhiễm chéo ở mức cao nhất.
Các yêu cầu về thiết bị phòng sạch
Có một số tiêu chuẩn mà các thiết bị phòng sạch phải tuân thủ, đặc biệt là trong các phòng sạch y tế, dược phẩm:
- Vật liệu xây dựng cần phải được sử dụng đúng tiêu chuẩn phòng sạch, cấu trúc xây dựng mở , hạn chế các đường nứt, hốc…
- Vật liệu xây dựng cần có khả năng chống ăn mòn, không hấp thụ và không độc hại đối với sức khỏe con người. Độ nhám bề mặt phải dưới 0.81 micromet để hạn chế vi khuẩn phát triển.
- Cấu trúc mở là yếu tố quan trọng vì tất cả các khu vực có các thiết bị phòng sạch phải được dễ dàng tiếp cận và khử khuẩn. Các khu vực rỗng cần phải hạn chế, các bề mặt nằm ngang phải được làm tròn.
- Các thiết bị phải được đảm bảo không có đường nứt và hốc, tránh tích tụ các chất gây ô nhiễm.
- Các thiết bị phải được bịt kín hai lớp vỏ, lỗ thông hơi, dễ dàng tháo lắp các bộ phận, bề mặt nhẵn và không có khe, kẽ hở…
Xem ngay: Tiêu chuẩn vi sinh phòng sạch và phương pháp kiểm tra đạt chuẩn.
Các thiết bị phòng sạch giúp tránh lây nhiễm chéo
Một số các thiết bị phòng sạch thường được sử dụng để tiện cho việc hoạt động và làm việc trong phòng mà còn hạn chế được khả năng lây nhiễm chéo phòng sạch là: Khóa liên động, Pass Box, Air Shower,… Các thiết bị này đều sẽ được các kỹ sư thi công tư vấn và gợi ý ngay khi lên ý tưởng thiết kế phòng sạch để đảm bảo quá trình thi công và sau này đưa phòng vào hoạt động một cách chính xác nhất.
Xem thêm: Top 6+ thiết bị phòng sạch được sử dụng phổ biến nhất
Trên đây là tất cả những thông tin về lây nhiễm chéo và những biện pháp giúp hạn chế được khả năng lây nhiễm chéo trong môi trường phòng sạch, cảm ơn đã theo dõi.
