Tiêu chuẩn phòng mổ, phòng phẫu thuật

Hiện nay, lĩnh vực Y tế ở Việt Nam ngày càng phát triển và hoàn thiện. Theo đó, việc ứng dụng phòng sạch – phòng siêu sạch cho các phòng mổ, phòng phẫu thuật ở các bệnh viện ngày càng được chú trọng hơn. Cùng KYODO tìm hiểu về các tiêu chí cơ bản về thiết kế phòng mổ. Và một số tiêu chuẩn phòng mổ, phòng phẫu thuật cần tuân thủ.

1. Tầm quan trọng của phòng sạch trong phòng mổ, phòng phẫu thuật tại bệnh viện

Phòng mổ và phòng phẫu thuật là những khu vực đặc biệt nhạy cảm, nơi trực tiếp diễn ra các can thiệp y khoa có xâm lấn. Vì vậy, việc duy trì môi trường vô trùng tuyệt đối là yếu tố bắt buộc để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân và thành công cho ca mổ. Trong đó, hệ thống phòng sạch đóng vai trò cốt lõi để kiểm soát nhiễm khuẩn.

Việc ứng dụng phòng sạch trong thiết kế và thi công phòng mổ giúp:

• Giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng hậu phẫu, một biến chứng nguy hiểm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh.
• Ngăn chặn sự phát tán của vi khuẩn, virus và vi sinh vật nhờ hệ thống lọc khí hiệu suất cao, duy trì áp suất dương ổn định và sử dụng vật liệu bề mặt kháng khuẩn, dễ vệ sinh.
• Bảo vệ đội ngũ y tế khỏi nguy cơ lây nhiễm chéo, đặc biệt trong môi trường tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch và mô của bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật.
• Nâng cao tỷ lệ thành công của phẫu thuật, đồng thời rút ngắn thời gian phục hồi và giảm chi phí điều trị phát sinh do biến chứng.

Có thể nói, phòng sạch không chỉ là một phần trong kiến trúc bệnh viện hiện đại, mà còn là yếu tố nền tảng giúp đảm bảo chất lượng điều trị và an toàn sinh học trong y tế.

2. Phân loại các cấp độ phòng mổ trong bệnh viện

Trong hệ thống bệnh viện, phòng mổ được phân loại theo cấp độ vô khuẩn, mức độ kiểm soát môi trường và tính chất can thiệp phẫu thuật. Việc phân loại rõ ràng giúp đảm bảo quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn, thiết kế phù hợp, đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14644, ASHRAE, và các quy định của Bộ Y tế Việt Nam.

2.1 Phân loại phòng mổ theo cấp độ vô khuẩn: Cấp I, II, III

Phòng mổ cấp I – Độ vô khuẩn cao nhất

Áp dụng cho: các phẫu thuật đặc biệt như phẫu thuật tim hở, thần kinh, ghép tạng

Yêu cầu:

• Áp suất dương cao hơn khu vực xung quanh ≥ 15 Pa
• Độ sạch không khí: tương đương ISO Class 5–6 (class 100–1.000)
• Tốc độ luồng khí ≥ 0,3 m/s – thường dùng hệ thống luồng khí tầng (laminar flow)
• Hệ thống lọc khí sử dụng HEPA ≥ 99.97%

Phòng mổ cấp II – Vô khuẩn tiêu chuẩn

Áp dụng cho: phẫu thuật bụng, tiết niệu, chỉnh hình không đặc biệt phức tạp

Yêu cầu:

• Độ sạch không khí tương đương ISO Class 7–8 (Class 10.000–100.000)
• Hệ thống HVAC kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, áp suất
• Áp suất dương vừa phải để ngăn nhiễm khuẩn từ bên ngoài

Phòng mổ cấp III – Can thiệp nhẹ

Áp dụng cho: các thủ thuật ít xâm lấn, phẫu thuật ngoại trú

Yêu cầu:

• Tiêu chuẩn vô khuẩn thấp hơn, kiểm soát môi trường cơ bản
• Vẫn cần hệ thống cấp khí sạch và vật liệu chống vi khuẩn cơ bản

Xem thêm: Phòng sạch Class 10.000 | Class 100.000

2.2 Phân loại theo chức năng chuyên biệt

Ngoài cấp độ vô khuẩn, phòng mổ còn được phân loại theo chức năng chuyên khoa, phục vụ các loại phẫu thuật có yêu cầu kỹ thuật và môi trường khác nhau:

• Phòng mổ tim mạch
• Phòng mổ nội soi
• Phòng mổ chấn thương chỉnh hình
• Phòng mổ sạch (ultra clean room surgery)

3. Tiêu chuẩn thiết kế phòng mổ mới nhất

Phòng mổ trong các cơ sở y tế được phân chia thành nhiều cấp độ khác nhau tùy theo chức năng và mức độ vô trùng yêu cầu. Mặc dù mỗi loại phòng mổ sẽ có những tiêu chuẩn riêng biệt, vẫn có một số tiêu chuẩn phòng mổ chung cơ bản cần tuân thủ trong quá trình thiết kế nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả và tuân thủ quy định y tế, GMP.

3.1 Tiêu chuẩn về cấp độ sạch trong phòng mổ

Mức độ sạch của phòng mổ, phòng phẫu thuật tại bệnh viện có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chi phí khám chữa bệnh của người bệnh. Cấp độ sạch càng cao, nguy cơ nhiễm trùng sau phẫu thuật càng thấp. Ngược lại, nếu cấp độ sạch không đảm bảo, nguy cơ nhiễm trùng sẽ tăng cao. Do đó, việc đầu tư vào cấp độ sạch của phòng mổ, phòng phẫu thuật là vô cùng quan trọng. Các bệnh viện cần tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn trong y tế, đồng thời nâng cao ý thức của nhân viên y tế về tầm quan trọng của việc kiểm soát nhiễm khuẩn.

Cấp độ sạch trong phòng mổ được quy định theo EU GMP và WHO 2002 như sau:

• Không có bất kỳ phòng mổ nào đạt mức B (10 cfu/m3) và mức A (<3cfu/m3)
• Phòng mổ không đạt mức C (100cfu/m3) chiếm 93,9%, đạt mức chiếm 6,1%
• Phòng mổ đạt mức D (100cfu/m3) chiếm 78,8%, đạt mức chiếm 21,2%

Xem thêm: Phòng mổ Hybrid là gì? Tiêu chuẩn thiết kế phòng mổ Hybrid

3.2 Thiết kế không gian, phân luồng di chuyển

Theo quy tắc một chiều đảm bảo vô trùng và không gây hỗn loạn không khí. Luồng vào và luồng ra, cửa chính cửa phụ tách biệt.

Các góc cạnh được thiết kế bo tròn, vát cạnh. Tạo điều kiện cho không khí lưu thông. Tủ chứa đồ vật nên thiết kế âm tường, tạo không gian rộng rãi cho bác sỹ.

Các tiêu chuẩn nên được áp dụng:

• Tiêu chuẩn về số liệu khí hậu trong thiết kế xây dựng: TCVN 4088
• Tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy: TCVN 2622
• Tiêu chuẩn về điều tiết không khí, độ ồn, độ ẩm, độ bụi: TCVN 5687

3.3 Tiêu chuẩn không khí trong phòng mổ

Tiêu chuẩn không khí trong phòng mổ được xem là yếu tố quan trọng. Không khí trong phòng mổ cần được tiệt trùng, hạn chế việc nhiễm trùng, nhiễm khuẩn trong và sau khi phẫu thuật. Các tiêu chí cần áp dụng như sau:

• Đối với khu vực Tiền mê, phòng mổ cần đạt chuẩn ISO 5, ISO 7
• Không khí trong phòng mổ cần tuân theo cấp độ sạch Class 1000 – 10.000
• Số lượng hạt bụi 0.5 µm trong không khí là £ 3 x 106
• Đối với phòng sạch cấp thấp, bụi dưới 0,5 µm và 5 µm
• Đối với phòng sạch cấp cao, bụi dưới 2 µm

Các tiêu chuẩn về hệ thống không khí phòng sạch – phòng mổ

• Tiêu chuẩn về hệ thống HVAC: Tiêu chuẩn 2000
• Tiêu chuẩn ứng dụng HVAC: Tiêu chuẩn 1999
• Tiêu chuẩn về điện lạnh: Tiêu chuẩn 1998 – Refrigeration
• Tiêu chuẩn về các nguyên tắc cơ bản: Tiêu chuẩn 1997 – Fundamentals
• Tiêu chuẩn về thiết kế hệ thống HVAC cho bệnh viện và khoa học 2013 – ASHRAE HVAC Design Manual of Hospitals & Clnics

3.4 Nhiệt độ, độ ẩm trong phòng mổ

Tiêu chuẩn nhiệt độ phòng mổ nằm trong khoảng 21 – 26 độ, độ ẩm từ 60 – 70% để đảm bảo môi trường lý tưởng cho cả người bệnh và thiết bị y tế.

3.5 Hệ thống ánh sáng

Hệ thống chiếu sáng đóng vai trò cực kỳ quan trọng, ảnh hưởng đến kết quả của cuộc phẫu thuật. Vì vậy, bệnh viện cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về hệ thống chiếu sáng. Cụ thể:

• Sử dụng hệ thống đèn phẫu thuật thông minh, không gây điểm tối, ánh sáng đều. Tự động điều chỉnh và tối ưu khả năng chiếu sáng, đáp ứng cho bác sĩ phẫu thuật
• Sử dụng hệ thống điều khiển không dây, hạn chế các thao tác thủ công bằng tay
• Mức độ chiếu sáng từ 750 – 1500 lux
• Độ rọi dọc không nhỏ hơn 1/2 độ rọi ngang

3.6 Hệ thống xử lý không khí

Hệ thống xử lý không khí trong phòng mổ là yếu tố then chốt để duy trì môi trường vô trùng:

• Thiết kế áp lực dương theo cấp độ ISO 7 cho phòng mổ tiêu chuẩn, ISO 5 cho phòng mổ Hybrid.
• Hệ thống HVAC phải đảm bảo lọc sạch không khí với màng lọc HEPA, kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và bụi hiệu quả.
• Hệ thống dẫn lưu, hấp xả khí thải phải đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường, tránh gây ô nhiễm ra bên ngoài.
• Đảm bảo ngăn ngừa lây nhiễm chéo và nhiễm khuẩn trong suốt quá trình phẫu thuật.

Xem thêm: Hệ thống xử lý không khí cho cơ sở y tế

3.7 Sử dụng vật liệu

Sử dụng các vật liệu có độ bền cao để tránh mài mòn ma sát, có đặc tính kháng khuẩn, kháng hóa chất (sàn vinyl kháng khuẩn). Phần trang trí có chứa các hoa văn họa tiết hiện đại, mạng lại cảm giác sạch sẽ và tươm tất, giảm căng thẳng và tạo sự thoải mái cho bệnh nhân.

3.8 Cách âm, cách nhiệt

Các tiêu chuẩn về độ ồn và cách âm nhằm tạo sự tập trung cho các công việc diễn ra trong phòng mổ. Mức khuyến cáo là nhỏ hơn 50dB.

4. Thiết bị kiểm soát nhiễm khuẩn trong phòng mổ

Để duy trì môi trường vô khuẩn tuyệt đối, các phòng mổ hiện đại ngày nay không chỉ yêu cầu hệ thống HVAC vận hành hiệu quả mà còn cần được tích hợp thêm những thiết bị hỗ trợ chuyên dụng. Các thiết bị này đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát nhiễm khuẩn, ngăn chặn tác nhân gây hại từ môi trường xung quanh xâm nhập vào khu vực phẫu thuật. Dưới đây là ba thiết bị phổ biến thường được ứng dụng trong thiết kế và thi công phòng mổ đạt chuẩn:

• Airlock (Buồng đệm áp suất): Đây là khu vực trung gian giữa hành lang và phòng mổ, có chức năng tạo vùng cách ly nhằm hạn chế sự trao đổi không khí giữa hai không gian. Airlock giúp duy trì áp suất dương ổn định, ngăn chặn không khí ô nhiễm từ bên ngoài xâm nhập vào, qua đó giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm do sự di chuyển của nhân viên và thiết bị.
• Laminar Flow (Hệ thống khí tầng sạch): Hệ thống này tạo ra luồng khí sạch, ổn định và hướng thẳng, thường được bố trí ngay phía trên bàn mổ. Nhờ sử dụng bộ lọc HEPA hoặc ULPA, luồng khí có khả năng loại bỏ bụi mịn và vi sinh vật trong không khí, góp phần duy trì khu vực phẫu thuật luôn ở trạng thái vô khuẩn tuyệt đối.
• Pass Box (Hộp chuyển vật tư): Đây là thiết bị được sử dụng để chuyển giao dụng cụ, vật tư y tế giữa khu tiệt trùng và phòng mổ mà không làm ảnh hưởng đến điều kiện vô khuẩn của từng khu vực. Nhờ hạn chế tối đa tiếp xúc trực tiếp, Pass Box giúp ngăn ngừa lây nhiễm chéo và đảm bảo quy trình vận hành trong phòng mổ được diễn ra liên tục, an toàn.

5. KYODO – Đơn vị thiết kế xây dựng, cải tạo phòng mổ

KYODO là đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ thiết kế, xây dựng và cải tạo phòng mổ. Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này, chúng tôi đã tạo dựng được uy tín và thương hiệu trên thị trường. Tại KYODO có:

• Đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm
• Sử dụng vật liệu cao cấp
• Thiết kế hiện đại, đáp ứng mọi nhu cầu
• Giá cả hợp lý
• Dịch vụ hậu mãi chu đáo

Ngoài ra, chúng tôi còn cung cấp các dịch vụ khác như:

• Thiết kế, thi công hệ thống điều hòa không khí/hệ thống HVAC
• Cung cấp các thiết bị phòng sạch

Nếu bạn đang có nhu cầu thiết kế, xây dựng hoặc cải tạo phòng mổ, hãy liên hệ với KYODO để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng!