Trong công tác phòng cháy chữa cháy, kiểm soát sự lan truyền của lửa và khói qua các hệ thống kỹ thuật là một trong những yêu cầu bắt buộc đối với mọi công trình xây dựng. Van FD (Fire Damper) – thiết bị chặn lửa thụ động, là giải pháp quan trọng giúp cách ly khu vực cháy, giảm thiểu rủi ro lan truyền và hỗ trợ sơ tán an toàn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm, cấu tạo, cơ chế hoạt động và ứng dụng thực tế của van FD trong các công trình hiện đại.
1. Van FD là gì?
Van FD (Fire Damper), còn gọi là van gió chặn lửa cầu chì, van gió chống cháy. Van này có tác dụng ngăn chặn sự lan truyền của lửa và khói thông qua các tuyến ống kỹ thuật, đặc biệt tại các điểm xuyên qua tường, trần, hoặc sàn giữa các khu vực chức năng trong công trình. Đây là một thiết bị không thể thiếu cho công tác đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.
Chức năng chính của van gió FD
- Tự động đóng kín tuyến gió khi phát hiện nhiệt độ vượt ngưỡng cho phép (nhiệt độ đạt 70℃).
- Ngăn lửa và khói lan sang các không gian lân cận qua hệ thống trục kỹ thuật hoặc ống dẫn.
- Cô lập vùng cháy, hạn chế tốc độ cháy lan và tạo điều kiện thuận lợi cho sơ tán và xử lý sự cố.
- Tăng cường an toàn phòng cháy cho các khu vực có nguy cơ cao, đặc biệt trong các công trình có nhiều tầng hoặc phân khu chức năng liên thông.
Xem thêm: Van chặn lửa MFD – Motorized Fire Damper
2. Cấu tạo và thành phần van dập lửa cầu chì
Van FD là thiết bị cơ khí có cấu trúc đơn giản nhưng yêu cầu độ chính xác và độ bền cao, đặc biệt trong điều kiện nhiệt độ khẩn cấp. Dưới đây là các thành phần chính cấu tạo nên một van chặn lửa FD tiêu chuẩn.
Cầu chì nhiệt
Đây là bộ phận cảm biến nhiệt độ tích hợp sẵn, có vai trò kích hoạt cơ chế đóng của van dập lửa. Khi nhiệt độ môi trường tại vị trí lắp van tăng vượt ngưỡng cho phép (thường từ 70°C trở lên), cầu chì sẽ nóng chảy, kích hoạt lò xo để đóng cánh van tức thì. Đây là cơ chế đóng hoàn toàn thụ động, không phụ thuộc điện hay tín hiệu điều khiển.
Khung van và mặt bích
Khung van thường được chế tạo từ thép mạ kẽm hoặc thép không gỉ, có khả năng chịu lực và chịu nhiệt tốt. Tùy theo yêu cầu kỹ thuật, khung có thể là dạng tròn hoặc vuông để phù hợp với cấu trúc hệ thống ống dẫn. Mặt bích giúp liên kết chặt chẽ với đường ống gió và đảm bảo độ kín cần thiết tại điểm lắp đặt.
Cánh van
Là bộ phận chính đảm nhiệm việc đóng mở dòng khí. Cánh van được làm từ thép tấm chịu nhiệt, có khả năng ngăn chặn lửa và khói hiệu quả khi ở trạng thái đóng. Khi hệ thống hoạt động bình thường, cánh van mở để không cản trở lưu thông khí; khi có sự cố cháy, cánh van đóng để tạo vùng cách ly.
Trục van
Trục kết nối giữa cánh van và cụm cơ cấu truyền động. Được gia công chính xác bằng thép mạ kẽm, trục giúp cánh van xoay ổn định và đóng mở đúng vị trí. Thông thường, trục có tiết diện 10×10 mm và được xử lý cơ khí trên máy CNC để đảm bảo độ chính xác cao.
Lò xo hồi vị
Là cơ cấu tạo lực giúp cánh van đóng nhanh và giữ chắc tại vị trí đóng sau khi cầu chì kích hoạt. Lò xo thường được thiết kế ẩn trong cụm khung và có độ bền cao để đáp ứng số chu kỳ hoạt động theo tiêu chuẩn PCCC.
3. Cơ chế hoạt động của van chặn lửa
Van FD (Fire Damper) hoạt động hoàn toàn cơ học, không sử dụng động cơ, không phụ thuộc điện và không cần kết nối với hệ thống điều khiển trung tâm. Cơ chế hoạt động dựa trên cầu chì nhiệt và cụm lò xo phản ứng nhanh, giúp van chống cháy tự động đóng khi xảy ra cháy.
Nguyên lý vận hành:
- Khi nhiệt độ tại vị trí lắp van vượt ngưỡng cho phép (thường 70–74°C), cầu chì nhiệt sẽ chảy ra hoặc đứt, kích hoạt lò xo hồi vị.
- Cánh van lập tức khép kín, tạo thành rào chắn ngăn không cho lửa và khói lan truyền qua hệ thống ống dẫn, trục kỹ thuật hoặc khe hở giữa các vùng.
- Van chặn lửa giữ nguyên trạng thái đóng để ngăn chặn khói và lửa lan truyền, bảo vệ các khu vực chưa bị ảnh hưởng.
Sau sự cố, van sẽ được kiểm tra và mở lại thủ công nhằm đảm bảo sẵn sàng cho chu kỳ vận hành tiếp theo.
4. Ứng dụng thực tế và vị trí lắp đặt
Van FD là thiết bị bắt buộc trong các công trình có yêu cầu phân vùng cháy theo QCVN hiện hành. Với chức năng ngăn lửa và khói lan truyền qua hệ thống ống dẫn, van gió FD đóng vai trò trọng yếu trong việc bảo vệ kết cấu công trình và hỗ trợ công tác phòng cháy chữa cháy hiệu quả.
Ứng dụng phổ biến
- Nhà xưởng công nghiệp: Đặc biệt tại khu vực sản xuất, kho hóa chất, hoặc nơi có vật liệu dễ cháy.
- Tòa nhà cao tầng: Văn phòng, chung cư, khách sạn, nơi có hệ thống kỹ thuật chạy xuyên tầng.
- Trung tâm thương mại, siêu thị, bệnh viện: Nơi tập trung đông người và yêu cầu cao về an toàn cháy nổ.
- Kho chứa, phòng kỹ thuật, phòng máy lạnh trung tâm: Những không gian yêu cầu cách ly nhiệt hoặc phân vùng rủi ro.
Vị trí lắp đặt van chặn lửa tiêu chuẩn
- Trên các tuyến ống gió xuyên qua tường, sàn, trần – nơi bắt buộc phải chia cắt không gian để ngăn cháy lan.
- Tại điểm chuyển tiếp giữa các khu vực có chức năng khác nhau, như giữa khu hành chính và khu sản xuất.
- Giáp ranh các vùng áp suất khác nhau trong công trình, nhằm kiểm soát luồng khí và tăng cường an toàn vận hành.
Van FD không chỉ là một thiết bị chặn lửa đơn thuần, mà còn là giải pháp an toàn giúp kiểm soát nguy cơ cháy lan trong các công trình hiện đại. Chắc hẳn qua bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn về cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như vai trò thực tiễn của loại van này trong việc bảo vệ công trình khỏi rủi ro hỏa hoạn. Việc ứng dụng đúng kỹ thuật và đúng vị trí sẽ góp phần nâng cao hiệu quả phòng cháy, đảm bảo an toàn và tuân thủ quy chuẩn pháp lý hiện hành.
Xem thêm: Van VCD – Van điều chỉnh lưu lượng gió HVAC
