Van MFD (Motorized Fire Damper) ngày càng được sử dụng phổ biến trong các hệ thống HVAC hiện đại nhờ khả năng tự động đóng ngắt khi có cháy, giúp bảo vệ toàn diện hệ thống thông gió và ngăn chặn cháy lan hiệu quả. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu kiểm định của loại van này – đặc biệt hữu ích cho các nhà thầu, chủ đầu tư và kỹ sư hệ thống.
1. Van MFD là gì?
Van MFD (Motorized Fire Damper) là thiết bị van gió chống cháy có tích hợp mô tơ điện, được lắp đặt trong hệ thống HVAC nhằm ngăn chặn sự lan truyền của lửa và khói qua đường ống gió khi xảy ra sự cố cháy nổ.
Van MFD là phiên bản nâng cấp của van FD (Fire Damper) và có khả năng phản ứng nhanh hơn, độ an toàn cao hơn, và có thể tích hợp vào hệ thống điều khiển tòa nhà.
Chức năng chính của van MFD:
- Tự động đóng khi nhiệt độ trong ống gió vượt ngưỡng cho phép.
- Hạn chế sự lan truyền của khói và lửa sang các khu vực lân cận.
- Hỗ trợ cô lập vùng cháy, duy trì áp suất ổn định cho hệ thống PCCC.
- Đảm bảo vận hành luồng khí bình thường trong điều kiện không có sự cố.
- Đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định về PCCC hiện hành.
Xem thêm: Van FD – Fire Damper
2. Cấu tạo của van gió MFD
Van MFD được thiết kế chuyên biệt để hoạt động ổn định trong môi trường nhiệt độ cao, đảm bảo khả năng ngăn cháy lan hiệu quả trong hệ HVAC. Cấu tạo của van bao gồm:
- Cánh van: Làm từ thép chịu nhiệt, có thể đóng/mở linh hoạt, có khả năng tự động đóng khi xảy ra cháy.
- Trục xoay: Giữ và định hướng cánh van, đảm bảo độ bền và linh hoạt. Trục được chế tạo từ vật liệu có độ bền cơ học và khả năng chịu nhiệt cao, đảm bảo van hoạt động ổn định trong điều kiện nhiệt độ khẩn cấp.
- Khung van & mặt bích: Được làm từ khung thép chịu nhiệt, có thể tích hợp lớp cách nhiệt tùy theo yêu cầu. Mặt bích giúp kết nối chắc chắn với hệ thống ống gió và đảm bảo độ kín khít, đáp ứng các tiêu chuẩn PCCC (UL, EI…).
- Động cơ điều khiển: Sử dụng điện áp 24V hoặc 230V, điều chỉnh được góc mở van, hỗ trợ cả chức năng tiết lưu khí.
3. Cơ chế hoạt động & nguyên lý chống cháy của van MFD
Van MFD hoạt động dựa trên hai nguyên tắc chính: tự động kích hoạt khi có nhiệt độ cao hoặc nhận tín hiệu từ hệ báo cháy.
Nguyên lý chống cháy tự động
- Khi nhiệt độ trong ống gió tăng vượt ngưỡng cho phép (thường từ 70–80°C), cầu chì nhiệt hoặc cảm biến nhiệt sẽ kích hoạt van tự động đóng.
- Động cơ hoặc cơ cấu lò xo sẽ điều khiển cánh van đóng kín, tạo ra vùng cách ly ngăn không cho lửa và khói lan sang các khu vực khác.
- Tùy theo thiết kế, van có thể mở lại bằng cơ chế thủ công hoặc tự động sau khi tình trạng khẩn cấp được xử lý.
Tích hợp với hệ thống điều khiển
Van MFD có thể kết nối với hệ báo cháy trung tâm hoặc hệ thống quản lý tòa nhà (BMS), giúp đồng bộ phản ứng khi có sự cố xảy ra. Điều này đảm bảo quá trình đóng van được thực hiện chính xác, kịp thời và phù hợp với chiến lược phòng cháy tổng thể của công trình.
Phân loại van MFD
- Theo chức năng: Van chặn lửa, Van chặn lửa – khói.
- Theo cấu tạo: Dùng động cơ điện hoặc dùng cầu chì nhiệt (tự động đóng khi đạt ngưỡng 72-74 độ C)
- Theo tiêu chuẩn: E / EI / EIS – tương ứng với khả năng toàn vẹn – cách nhiệt – kín khí.
4. Ứng dụng van chặn lửa trong hệ HVAC và vị trí lắp đặt
Van MFD là giải pháp được tích hợp trong hệ thống HVAC nhằm tăng cường an toàn cháy nổ cho các công trình có nhiều khu vực chức năng và yêu cầu kiểm soát phân vùng không khí. Thiết bị này được ứng dụng tại:
- Các tuyến ống gió liên khu vực trong nhà máy, trung tâm thương mại, tòa nhà văn phòng, nơi có nguy cơ cháy lan giữa các tầng hoặc phòng chức năng.
- Nhà xưởng sản xuất, đặc biệt là khu vực sử dụng vật liệu dễ cháy như may mặc, nhựa, hóa chất hoặc khu vực kỹ thuật, phòng thiết bị điện.
- Kết hợp với hệ thống báo cháy tự động để xử lý sự cố kịp thời mà không làm gián đoạn toàn bộ hoạt động của nhà máy hay tòa nhà.
- Dùng trong hệ thống thông gió trung tâm để tách biệt vùng nguy cơ cháy với các khu vực vận hành ổn định.
Vị trí lắp đặt van chặn lửa phổ biến:
- Tại điểm xuyên tường, trần, sàn – nơi cần phân vùng ngăn cháy theo thiết kế kỹ thuật.
- Tại các điểm giáp ranh giữa khu sản xuất và khu kỹ thuật, kho hàng, phòng máy.
- Gần các thiết bị tiêu thụ công suất lớn hoặc nơi tích tụ khí/nhiệt — giúp cô lập khi có sự cố xảy ra.
- Tại điểm giao nhau giữa các vùng áp suất khác nhau trong hệ thống điều hòa trung tâm.
Lưu ý: Vị trí lắp van MFD ảnh hưởng trực tiếp đến công tác thẩm định và nghiệm thu hệ thống PCCC.
5. Tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan
Van chống cháy MFD là yêu cầu bắt buộc để công trình được nghiệm thu theo đúng quy định PCCC. Các tiêu chuẩn áp dụng không chỉ giúp kiểm soát chất lượng thiết bị mà còn tạo cơ sở pháp lý cho chủ đầu tư khi xây dựng và vận hành nhà xưởng, nhà máy, hoặc công trình thương mại.
Một số tiêu chuẩn kỹ thuật được áp dụng phổ biến:
- UL 555 – Tiêu chuẩn Hoa Kỳ về đánh giá khả năng chống cháy của van gió.
- BS 476 – Tiêu chuẩn Anh về kiểm tra lan truyền ngọn lửa và tính toàn vẹn cấu trúc khi cháy.
- NFPA 90A – Quy định lắp đặt hệ thống điều hòa và thông gió trong công trình nhằm đảm bảo an toàn cháy nổ.
- TCVN 5687:2020 – Tiêu chuẩn Việt Nam về thiết kế – lắp đặt hệ HVAC trong công trình dân dụng và công nghiệp.
- Các QCVN về PCCC hiện hành – Quy chuẩn bắt buộc cho công trình mới và cải tạo.
6. Yêu cầu kiểm định đối với van gió chống cháy MFD
Van MFD khi được đưa vào sử dụng còn cần trải qua quy trình kiểm định và nghiệm thu nghiêm ngặt. Đây là yếu tố quyết định để hệ thống thông gió – điều hòa không khí được đánh giá đạt chuẩn an toàn vận hành và đủ điều kiện đi vào hoạt động.
Các yêu cầu kiểm định bắt buộc bao gồm:
- Van phải có giấy chứng nhận kiểm định và tem chống cháy hợp lệ, do đơn vị có thẩm quyền cấp phép.
- Thi công lắp đặt đúng kỹ thuật, đúng vị trí trên bản vẽ thiết kế đã được cơ quan chức năng phê duyệt.
- Đảm bảo van có khả năng đóng kín hoàn toàn khi xảy ra cháy và không bị rò rỉ không khí.
- Thực hiện kiểm tra – bảo trì định kỳ nhằm đảm bảo trạng thái sẵn sàng hoạt động trong mọi tình huống khẩn cấp.
Trên đây là toàn bộ thông tin chi tiết về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, tiêu chuẩn kiểm định và vị trí lắp đặt phù hợp của van MFD. Thông tin này sẽ giúp đơn vị thiết kế – thi công lựa chọn đúng giải pháp, đảm bảo hiệu quả kỹ thuật cũng như tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật về phòng cháy chữa cháy. KYODO cảm ơn bạn đọc đã theo dõi!
Xem thêm: Van VCD – Van điều chỉnh lưu lượng gió HVAC
