Ngày nay, trong nhiều ngành công nghiệp khái niệm phòng sạch đã không còn quá xa lạ. Phòng sạch tạo ra điều kiện môi trường có thể kiểm soát được để phục vụ cho các công tác nghiên cứu, sản xuất, cung cấp dịch vụ, … Trong đó, Airlock – một phòng/khu vực ngăn không khí (phòng đệm, phòng trung gian, hay chốt gió) cũng thường được nhắc đến. Nội dung sau đây trình bày về Airlock, công dụng và vai trò của nó trong xây dựng phòng sạch.
I. Airlock là gì?
Airlock – hay “chốt gió”, là phòng ngăn không khí, hoặc khu vực ngăn không khí. Phòng này tạo ra một không gian khép kín với 1 hoặc nhiều cửa liên động với nhau. Các cửa được thiết kế sao cho không thể mở được ở cùng một thời điểm.
Các “chốt gió” này thường bố trí như một cửa khẩu tại các phòng sạch, đóng vai trò là môi trường trung gian để hạn chế nhiễm chéo, nhiễm bẩn giữa các phòng sạch có cấp độ sạch khác nhau (hoặc ngăn cách giữa phòng sạch và môi trường không khí bên ngoài môi trường).
Airlock thường được sử dụng ở các phòng sạch cần đến sự kiểm soát về áp suất và chất lượng không khí nghiêm ngặt. Airlock cũng là môi trường để nhân sự hoặc hàng hóa di chuyển qua các khu vực cần kiểm soát, giúp cho các khu vực trở nên tách biệt, khó bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài.
II. Cấu tạo của Airlock
- Vách ngăn: Được làm bằng vật liệu có khả năng cách nhiệt, cách âm và ngăn chặn sự xâm nhập của bụi bẩn, vi khuẩn,… Các loại vật liệu thường được sử dụng làm vách ngăn bao gồm panel phòng sạch, thép sơn tĩnh điện, thép không gỉ,…
- Cửa: Cửa chốt gió thường được làm bằng panel hoặc PVC, có khả năng đóng mở dễ dàng và đảm bảo độ kín khít. Cửa sử dụng cơ chế khóa liên động – khóa Interlock, loại khóa này không cho phép đóng mở 2 cửa cùng một lúc, hạn chế khả năng ô nhiễm chéo.
- Hệ thống điều hòa không khí: Hệ thống điều hòa không khí giúp duy trì áp suất không khí và chất lượng không khí trong airlock.
- Hệ thống chiếu sáng: Hệ thống chiếu sáng giúp cung cấp ánh sáng cho người sử dụng khi di chuyển trong airlock.
III. Phân loại Airlock
1. Phân loại airlock phổ biến
- Cascade Airlock: Là loại chốt gió phổ biến, gồm hai hoặc ba phòng đệm được nối tiếp nhau. Các phòng đệm đầu tiên có áp suất không khí ở khoảng giữa áp suất không khí bên ngoài và áp suất không khí bên trong phòng sạch. Phòng đệm thứ hai có áp suất không khí giống với áp suất không khí bên trong phòng sạch.
- Bubble Airlock: Là loại chốt gió có áp suất không khí bên trong cao hơn môi trường bên ngoài. Loại airlock này thường được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của bụi bẩn, vi khuẩn,… từ môi trường bên ngoài vào khu vực sản xuất hoặc lưu trữ.
- Sink Airlock: Là loại chốt gió có áp suất không khí bên trong thấp hơn môi trường bên ngoài. Loại airlock này thường được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của các chất độc hại hoặc nguy hiểm vào khu vực sản xuất hoặc lưu trữ.
2. Theo mục đích sử dụng
- Airlock dành cho lao động, nhân sự: Được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của bụi bẩn, vi khuẩn,… từ môi trường bên ngoài vào phòng sạch.
- Airlock dành cho vật tư, vật liệu: Được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của bụi bẩn, vi khuẩn,… từ môi trường bên ngoài vào khu vực sản xuất hoặc lưu trữ vật liệu.
- Airlock kháng hợp chất mạnh: Được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của các chất độc hại hoặc nguy hiểm vào khu vực sản xuất hoặc lưu trữ.
3. Theo áp suất không khí
- Airlock áp suất dương: Loại airlock này có áp suất không khí bên trong cao hơn áp suất không khí bên ngoài.
- Airlock áp suất âm: Loại airlock này có áp suất không khí bên trong thấp hơn áp suất không khí bên ngoài.
IV. Chốt gió thường được sử dụng tại các lĩnh vực sản xuất nào?
Airlock được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, bao gồm:
- Sản xuất dược phẩm: Airlock được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn, bụi bẩn vào các khu vực sản xuất và đóng gói thuốc.
- Sản xuất thực phẩm: Airlock được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn, côn trùng vào các khu vực sản xuất và đóng gói thực phẩm.
- Sản xuất điện tử: Airlock được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của bụi bẩn vào các khu vực lắp ráp và kiểm tra linh kiện điện tử.
- Sản xuất, nghiên cứu công nghệ sinh học: Airlock được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn, virus vào các khu vực nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm công nghệ sinh học.
Airlock còn có thể được bố trí thêm tủ, kệ để đồ. Tuy nhiên, việc bố trí tủ kệ trong airlock cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả hoạt động của airlock.
Xem thêm: Phòng đệm là gì? Sự khác biệt của phòng đệm và airlock
Một số lưu ý khi bố trí thêm kệ, tủ ở trong khu vực chốt gió:
- Kích thước: Tủ kệ cần có kích thước phù hợp với diện tích của airlock để đảm bảo không gian di chuyển và vận hành của các thiết bị.
- Vị trí: Tủ kệ nên được bố trí ở vị trí thuận tiện cho việc lấy và cất đồ.
- Chất liệu: Tủ kệ nên được làm bằng vật liệu có khả năng chống bụi bẩn và vi khuẩn.
- Cách bố trí: Tủ kệ nên được bố trí sao cho không cản trở lưu lượng không khí trong airlock.
