Việt Nam đang thuộc Top 10 quốc gia hàng đầu về chế biến và sản xuất thực phẩm trên thế giới. Mục tiêu đến năm 2030 là tăng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lên 65-70 tỷ USD, gấp đôi hiện tại. Điều này chứng tỏ ngành công nghiệp thực phẩm ở Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và có triển vọng tích cực trong tương lai. Cùng KYODO thảo luận về vai trò và tiềm năng của ngàng ngày trong bài viết dưới đây.
1. Công nghiệp sản xuất thực phẩm là gì?
Ngành công nghiệp thực phẩm là một hệ thống đa dạng và phức tạp, gồm nhiều doanh nghiệp đa dạng, cung cấp hầu hết thực phẩm cho dân số thế giới. Công nghiệp thực phẩm ngày nay đã trở nên vô cùng đa dạng, từ những quy mô nhỏ, truyền thống và sử dụng lao động gia đình cho đến những quy trình công nghiệp lớn với vốn đầu tư và công nghệ hiện đại.
Các hoạt động trong ngành công nghiệp sản xuất thực phẩm bao gồm:
- Nông nghiệp: các hoạt động về trồng trọt, chăn nuôi thủy, hải sản, gia súc gia cầm,…
- Chế biến thực phẩm: chuẩn bị các sản phẩm tươi cho thị trường, và sản xuất các sản phẩm thực phẩm chế biến sẵn.
- Sản xuất: hóa chất nông, xây dựng nông nghiệp, máy móc và vật tư nông nghiệp, hạt giống,…
- Các hoạt động kinh doanh thực phẩm tại cửa hàng tạp hóa, chợ và các hình thức bán lẻ khác.
2. Vai trò của công nghiệp thực phẩm
Ngành công nghiệp thực phẩm bao gồm nhiều ngành như trồng trọt, chăn nuôi, đánh bắt thủy hải sản,…là ngành cung cấp các nhu yếu phẩm về ăn uống cho con người. Khi ngành công nghiệp thực phẩm phát triển, nó cũng làm cho nông nghiệp phát triển theo. Ngành công nghiệp thực phẩm được coi là ngành mũi nhọn trong việc phát triển kinh tế – xã hội chung của đất nước, cụ thể:
- Đối với xã hội: Thúc đẩy sự phát triển công nghiệp hóa ở nông thôn, góp phần tạo ra việc làm cho người dân.
- Đối với kinh tế: Cung cấp nhiều mặt hàng xuất khẩu như thủy hải sản, gạo, cà phê, cao su,…nhằm đem lại nguồn thu nhập ngoại tệ lớn cho đất nước.
Hơn nữa, ngành công nghiệp thực phẩm là tiền đề đẩy mạnh sự phát triển cho các ngành công nghiệp sản xuất mặt hàng tiêu dùng, ngành công nghiệp chăn nuôi, trồng trọt,…nhằm cung cấp cho ngành công nghệ chế biến lương thực, thực phẩm.
3. Thực trạng ngành công nghiệp thực phẩm Việt Nam
Trong năm 2022, ngành công nghiệp chế biến và chế tạo đã đạt mức tăng trưởng 8,10%, đóng góp 2,09 điểm phần trăm vào sự phát triển tổng cả nền kinh tế. Chỉ số tiêu thụ trong ngành này đã tăng 7,1% so với năm trước. Đồng thời, chỉ số tồn kho của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại cuối năm 2022 ước tính tăng 13,9% so với cùng kỳ năm trước (tăng từ 21,3% của cùng kỳ trước đó). Tỷ lệ tồn kho trung bình của ngành này trong năm 2022 là 78,1%, giảm so với 79,2% của năm 2021.
Công nghiệp chế biến thực phẩm đang có sự tăng trưởng nhanh chóng và mạnh mẽ. Sự cạnh tranh giữa các ngành công nghiệp chế biến đang dần đưa ra nhiều sản phẩm đa dạng để đáp ứng nhu cầu thị trường. Đặc biệt, ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm đang ghi nhận sự tăng trưởng tích cực trong xuất khẩu.
4. Tiềm năng của ngành công nghiệp thực phẩm ở Việt Nam
Ngành công nghiệp thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế của Việt Nam. Sự phát triển của ngành này được hỗ trợ bởi nhiều yếu tố như số lượng dân số đông, thu nhập trung bình ngày càng tăng và nhu cầu tiêu thụ thực phẩm gia tăng nhanh chóng. Chúng không chỉ đóng vai trò quan trọng của ngành trong sự phát triển kinh tế – xã hội mà còn thúc đẩy xuất khẩu, tạo ra việc làm, và nâng cao thu nhập cho người lao động.
Mục tiêu năm 2030 là tăng giá trị xuất khẩu nông sản, lâm sản, và thủy sản lên mức 65-70 tỷ USD, gấp đôi so với hiện tại. Ngành công nghiệp chế biến thực phẩm cũng được kỳ vọng có tiềm năng lớn trong việc thu hút đầu tư, nhận định này được đưa ra tại Hội thảo xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, được tổ chức bởi Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) và Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư).
5. Những công nghệ chế biến thực phẩm phổ biến
Công nghệ chế biến thực phẩm đã phát triển rất nhiều trong những năm gần đây. Các công nghệ này giúp tăng cường độ bền vững của thực phẩm, giảm thiểu lãng phí thực phẩm và cải thiện chất lượng thực phẩm. Dưới đây là một số công nghệ chế biến thực phẩm phổ biến:
- Tiệt trùng: Là quá trình sử dụng nhiệt độ cao để tiêu diệt vi khuẩn và các loại vi sinh vật khác trong thực phẩm. Quá trình này giúp kéo dài tuổi thọ của thực phẩm và giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng thực phẩm.
- Đóng hộp: Là quá trình đóng gói thực phẩm vào hộp hoặc lon, sau đó tiệt trùng để kéo dài tuổi thọ của thực phẩm. Đóng hộp giúp bảo vệ thực phẩm khỏi ánh sáng, không khí và vi khuẩn.
- Sấy khô: Là quá trình loại bỏ nước từ thực phẩm bằng cách sử dụng nhiệt độ cao. Quá trình này giúp kéo dài tuổi thọ của thực phẩm và giảm thiểu lãng phí thực phẩm.
- Lên men: Là quá trình sử dụng vi khuẩn để biến đổi thành phần dinh dưỡng của thực phẩm. Quá trình này giúp tạo ra các sản phẩm như sữa chua, bia và rượu vang.
- Đông lạnh: Là quá trình sử dụng nhiệt độ rất thấp để bảo quản thực phẩm. Quá trình này giúp kéo dài tuổi thọ của thực phẩm và giữ nguyên chất lượng của thực phẩm.
- Chưng cất: Là quá trình tách các thành phần của thực phẩm bằng cách sử dụng nhiệt độ cao. Quá trình này giúp tạo ra các sản phẩm như dầu ăn, rượu và nước hoa quả.
Tuy nhiên, các công nghệ chế biến thực phẩm cũng có thể gây ra mất chất dinh dưỡng và tác động đến sức khỏe nếu được sử dụng quá mức hoặc không đúng cách. Do đó, việc lựa chọn thực phẩm và công nghệ chế biến thực phẩm phù hợp là rất quan trọng.
Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về ngành công nghiệp thực phẩm tại Việt Nam. KYODO cảm ơn bạn đọc đã giành thời gian quan tâm và đọc bài viết.
Xem thêm: Thiết kế nhà máy thực phẩm tiêu chuẩn
