Phòng sạch, một môi trường ngày càng phổ biến trong đời sống thường ngày và đặc biệt là trong các nhà máy nhà xưởng. Các công nhân, kỹ thuật, quản lý nhà xưởng sản xuất là những đối tượng thường làm việc trong loại môi trường này. Môi trường sản xuất càng chất lượng thì đòi hỏi kiểm soát và duy trì càng phải cẩn thận và chuyên nghiệp.
Trong phòng sạch, các yếu được kiểm soát như: độ sạch không khí, độ ẩm, áp suất, nhiệt độ,…được duy trì ở mức độ thích hợp, đảm bảo vô trùng và thích hợp cho các hoạt động sản xuất nghiên cứu. Bên cạnh đó, còn có các nguyên tắc chung mà mỗi nhân viên, lao động làm việc trong phòng sạch đều phải lưu ý. Đó là các quy tắc, nguyên tắc để đảm bảo an toàn lao động, và an toàn cho môi trường phòng sạch. Nội dung sau đây, KYODO sẽ trình bày các nguyên tắc chung và cơ bản cần thực hiện khi làm việc trong môi trường phòng sạch.
I. Nguyên tắc về an toàn lao động chung khi làm việc trong phòng sạch
Tại các cơ sở có phòng sạch chất lượng, mỗi nhân viên trước khi vào phòng sạch đều được phổ biến rất cẩn thận các quy tắc làm việc trong phòng sạch. Đầu tiên, là các quy tắc chung về an toàn lao động, được quy định tùy theo từng ngành nghề sản xuất và đặc thù môi trường phòng sạch.
Quản lý cần có kế hoạch xây dựng và sử dụng các nguyên tắc chung
- Hướng dẫn và điều hướng ra khỏi phòng sạch khi có các sự cố hoặc tai nạn bất ngờ (cháy, nổ, chập điện, rò rỉ hóa chất, …) và cách xử lý trong các trường hợp này.
- Làm thế nào để giảm thiểu các tai nạn và đảm bảo an toàn lao động bằng các quy tắc sử dụng nguyên liệu, dụng cụ, thiết bị, máy móc cũng như quy trình làm việc một cách khoa học và chính xác.
- Các quy định cụ thể và chi tiết để không làm nhiễm bẩn phòng sạch như sử dụng đồng phục, áo quần chuyên dùng khi vào phòng sạch, thay quần áo và cất đúng nơi quy định, sử dụng dày dép đặc dụng, … Là các biện pháp chống nhiễm chéo, nhiễm bụi, nhiễm vi sinh từ môi trường bên ngoài vào.
- Sử dụng, di chuyển, và bỏ các hóa chất, các vật dụng thí nghiệm đúng quy tắc.
- Sử dụng các thiết bị máy móc trong phòng đúng quy trình, đúng mục đích.
- Hướng dẫn xử lý tĩnh điện, xả tĩnh điện trong các cơ sở sản xuất điện tử.
- Hướng dẫn sử dụng các phòng áp lực âm, cách ly các vật tư, thiết bị là nguồn độc, nhiễm chéo khả thi.
- Hướng dẫn sử dụng lối đi, di chuyển ra vào phòng sạch an toàn.
- …Các nguyên tắc đặc thù phù hợp với từng ngành nghề, lĩnh vực hoạt động, sản xuất.
Các quy định này thường được khuyến cáo bởi đơn vị cung cấp thiết bị, xây dựng phòng sạch. Thường tuân thủ theo các quy tắc, quy định từ các tiêu chuẩn và tổ chức như ISO, GMP, ASTM, TCVN, …
II. Các nội quy và nguyên tắc cụ thể khi làm việc trong phòng sạch
Quy định ra vào phòng sạch và phân luồng di chuyển
Quy định chung cần các nhân viên cần loại bỏ các yếu tố có thể gây ảnh hưởng trước khi bước vào phòng sạch. Hoặc không mang vật chất, nhiễm bụi bẩn từ phòng sạch này qua phòng sạch khác một cách không kiểm soát. Thường có nguyên tắc lối đi vào lối đi ra, phân luồng di chuyển riêng biệt giữa các quy trình sản xuất và vận chuyển vật tư.
Lối vào sử dụng thiết bị Airshower – Buồng thổi khí, thổi bụi dành cho nhân lực di chuyển vào. PassBox dùng cho vận chuyển vật tư, dụng cụ, … Lối ra sử dụng các chốt gió để ngăn ngừa khả năng lây nhiễm chéo. Một số khu vực không được phép di chuyển quá nhanh, tránh tạo ra luồng không khí quẩn hoặc mạnh khuấy động các hạt trên sàn hoặc các bề mặt khác.
Xem thêm: Quy định chung, nguyên tắc làm việc trong phòng lab
Quy định về vệ sinh cá nhân – Vệ sinh phòng sạch
Vệ sinh cá nhân trước và sau khi hoạt động trong phòng sạch là một vấn đề cần lưu ý. Ngoài việc loại bỏ khả năng ô nhiễm lên môi trương phòng sạch còn ngăn ngừa các rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Bên cạnh đó, vấn đề xử lý vệ sinh với các chất, chất thải, dụng cụ, thiết bị cũng là một lưu ý quan trọng trong phòng sạch. Ngoài việc đảm bảo vệ sinh và chất lượng phòng sạch, còn tạo được thói quen và quy trình sắp xếp, làm việc tốt cho nhân lực.
Ví dụ
- Vệ sinh phòng sạch bắt đầu từ khu vực bẩn nhất đến khu vực sạch nhất, lối ra vệ sinh sau cùng
- Đào tạo và điền mẫu theo dõi cho nhân viên mới về vấn đề vệ sinh phòng sạch
- Sử dụng các nhãn dán, biển báo, biển hiệu, đèn hiệu cho các hóa chất hoặc khu vực chứa hóa chất
- Quy định chung về các chất tẩy rửa, cần xem xét mức độ ảnh hưởng đến sàn, vách, thiết bị, và không khí bên trong
- Nhân viên bị kích ứng da, có vết thương hở, hoặc các vấn đề về hô hấp, đều không được phép vào phòng sạch
Quy định về trang phục, quần áo
Cần hướng dẫn nhân viêm mặc áo quần phòng hộ kín, không để hở các phần da trên cơ thể (cổ tay, tóc, tai, cổ, mắt cá chân). Cần trang bị, xây dựng khu thay đồ riêng biệt và có các dụng cụ thiết bị hỗ trợ như tủ đồ, xe đẩy, giá dày, …
Sử dụng mũ trùm đầu đúng cách
Ngoại trừ quần áo bảo hộ chuyên dùng, các vật dụng cá nhân không được mang vào phòng sạch như: chìa khóa, ví, trang sức, diêm, thuốc lá, đồ ăn thức uống, …
Duy trì môi trường phòng sạch
Bộ phận quản lý cần có quy trình kiểm tra phòng sạch và thiết bị định kỳ để duy trì môi trường phòng sạch đạt chuẩn. Vì mặc dù áp dụng tốt các nguyên tắc sử dụng nghiêm ngặt nhưng phòng sạch vẫn có thể bị ảnh hưởng từ các nguồn không mong muốn khi đưa vào vận hành sử dụng . Bên cạnh đó, việc huyến luyện, nhắc nhở và đào tạo nhân lực thường xuyên cũng là một biện pháp duy trì chất lượng, duy trì sự chuyên nghiệp của doanh nghiệp.
III. Một số quy định riêng khác theo đặc thù lĩnh vực sản xuất
Ở trên là các nguyên tắc chung cần chú ý cho các phòng sạch sản xuất, các nguyên tắc này được xem xét và luôn xoay quanh hai yếu tố: chất lượng phòng sạch – sự an toàn cho con người. Mặc dù vậy, khi sử dụng phòng sạch chúng ta vẫn nên thực hiện các biện pháp phù hợp với đặc thù lĩnh vực.
Chống nhiễm chéo phòng sạch sản xuất dược, trang thiết bị y tế
Nhiễm chéo là vấn đề dễ xảy ra trong các môi trường sản xuất. Đặc biệt việc nhiễm chéo các vật chất, hóa chất, bụi bẩn, hoặc vi sinh là điều kiêng kị trong sản xuất dược phẩm. Vì nó có thể ảnh hưởng đến chất lượng đầu ra và gây các hậu quả nghiêm trọng, thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.
Xem thêm: 8 Nguyên nhân chủ yếu gây nhiễm chéo.
Chống tĩnh điện cho phòng có nhiều thiết bị điện hoặc sản xuất điện tử
Hiện tượng tĩnh điện ở các môi trường có nhiều thiết bị sử dụng điện hoặc sản xuất điện tử luôn được xem trọng. Hiện tượng này mang đến các rủi ro bất ngờ và khó lường. Đặc biệt với các nhà máy sản xuất linh kiện điện tử, cần chú trọng đến các phương pháp xử lý tĩnh điện để đề phòng các rủi ro liên quan đến chất lượng sản phẩm.
Xem thêm: Phóng tĩnh điện – ESD là gì? Chống tĩnh điện trong phòng sạch.
Chống nấm mốc vi sinh, sinh vật có hại cho phòng dược, phòng thực phẩm, phòng thí nghiệm
Các loại vi sinh vật và nấm mốc cũng có thể xem như một loại nhiễm chéo, tuy nhiên để dễ dàng hình dung, chúng ta vẫn nên xếp các chú ý này vào một nguyên tăc riêng cần chú ý.
Nấm mốc, vi sinh, hoặc côn trùng gây hại thường ảnh hưởng từ khâu thi công phòng sạch. Ngoài ra, còn có thể bị ảnh hưởng từ môi trường thời tiết đặc thù từng nơi. Chắc hẳn, ai trong chúng ta cũng sẽ không hài lòng khi dùng các sản phẩm được sản xuất từ những cơ sở không được kiểm soát về yếu tố này. Vậy nên, yếu tố chống vi sinh và các côn trùng gây hại cần được xem xét để nâng cao chất lượng sản phẩm.
Ở các phòng thí nghiệm, nuôi cấy, vấn đề nhiễm chéo từ vi sinh vật ảnh hưởng đến kết quả. Tạo ra nhiều vấn đề phức tạp và gây khó khăn cho các nghiên cứu, kiểm thử.
IV. Việc không tuân thủ các nguyên tắc làm việc trong phòng sạch, có thể gây ảnh hưởng như thế nào?
- Nhiễm bẩn, nhiễm chéo, sự cố ảnh hưởng đến quy trình sản xuất và chất lượng sản phẩm đầu ra
- Gây sự cố, tai nạn, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng con người
- Gây ảnh hưởng đến hệ thống phòng sạch, thiệt hại tài sản trong phòng sạch
- Gây ảnh hưởng đến chất lượng xử lý không khí, khí thải, chất thải ra môi trường, gây ô nhiễm
Xem thêm: Phòng lab và nguyên tắc an toàn phòng thí nghiệm
Ngoài việc làm nhiễm bẩn, ảnh hưởng đến con người và sản xuất. Việc không làm theo nguyên tắc còn gây hại cho hệ thống phòng sạch. Dẫn đến việc xảy ra các tai nạn, hư hỏng cơ sở vật chất, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Tại một số nhà máy nhà xưởng hiện đại, trước khi vào làm việc độc lập trong phòng sạch, người lao động phải trải qua các khóa học về an toàn lao động, khóa học về vận hành và sử dụng phòng sạch.
